Шӑмӑршӑ районӗнче полицин стажерӗ пулнӑ ҫынна ҫул-йӗр ҫинчи инкеке лекнӗшӗн явап тыттарӗҫ. Ҫул-йӗр ҫинчи пӑтӑрмахра ҫул ҫитмен ҫамрӑк шар курнӑ.
Раҫҫей Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, инкеке лекнӗ стажер-полицейскипе контракта пӑрахӑҫланӑ.
Айӑпланаканни — 33 ҫулти ҫамрӑк арҫын. Вӑл ҫул ҫинчи инкекре ҫынна йывӑр суран кӳнӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Пӑтӑрмах кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗнче Шӑмӑршӑра пулнӑ. Ҫул-йӗр правилине пӑснине пула «Hyundai Elantra» машина ҫул ҫинчен тухса кайса ҫаврӑнса ӳкнӗ. Водитель сехетре 100 километртан кая мар хӑвӑртлӑхпа пынӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Машинӑн хыҫалти ларкӑчӗ ҫинче ларнӑ 14 ҫулти пике йывӑр суранланнӑ. Инкек хыҫҫӑн стажерпа ӗҫ килӗшӗвне татнӑ.
Шупашкарта пурӑнакан виҫӗ хӗрарӑм Йӑлӑма кӑмпа патне кайса ҫӗтсе кайнӑ. Малтан вӗсем ҫырла уҫланкине асӑрханӑ, унтан кӑмпа татнӑ. Киле кайма пуҫтарӑнсан ниҫта кайма аптӑраса кайнӑ. Ҫул ҫухатнине ӑнлансан вӗсенчен пӗри «112» номерпе шӑнкӑравланӑ.
Инкек пирки ҫӑлавҫӑсем ЧР Шалти ӗҫсен министерствин полицин Сосновкӑри пунктне пӗлтернӗ. Япӑх хыпара илтсен полицин участокри уполномоченнӑйӗ Сергей Ильин вӑрмана ҫул тытнӑ.
Ҫӗтсе кайнӑ кӑмпаҫӑсене вӑл 3 сехет ытла шыранӑ. Хӗрарӑмсем Октябрьски поселок патӗнчен кӗрсе кайнӑ иккен. Хӗрарӑмсем ҫав вырӑнтан 40 километрта пулнӑ. Пакунлӑ ҫын кӑмпаҫӑсене ҫине тӑрса шырани усса кайнӑ — ҫӗтсе кайнӑскерсене каҫ пуличчен асӑрхама пултарнӑ.
Пӗрремӗш пӗлӗвӗпе Сергей Ильин, сӑмах май, – вӑрман мастерӗ.
Шупашкар районӗнче иртнӗ ҫулхи раштав уйӑхӗнче пулса иртнӗ пӑтӑрмаха тӗпчесе пӗтернӗ. Ҫӗнӗ Шупашкар арҫынни ҫавӑн чухне йӗрке хуралҫисене хирӗҫ йытӑсене вӗскӗртнӗ, пакунлисенчен пӗрне ҫӗҫӗпе тирнӗ.
Шупашкар районӗнчи право хуралӗн тытӑмӗнче ӗҫлекен икӗ арҫын дача вӑррисене тытас шухӑшпа ҫӳренӗ. Раштав уйӑхӗн пӗр каҫхине вӗсем Ҫӑкалӑхьял ҫывӑхӗнчи дачӑсем патӗнче пулнӑ. Михӗсемпе тухакан икӗ арҫынна асӑрхасан хайхисене чарӑнма ыйтнӑ. Лешсем ҫапӑҫма тытӑннӑ. Пакунлисенчен пӗрне ураран ҫӗҫӗпе тирнӗ. Унтан арҫынсенчен пӗри хӑйӗнпе пӗрле пулнӑ тӑватӑ йытта вӗскӗртсе янӑ. Тӑватӑ ураллисем пакунлисене хупӑрласа илнӗ, ҫыртса пӗтернӗ.
Пуҫтахсем вырӑнтан тапса сикнӗ пулин те вӗсенчен пӗрне, Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан, унччен те судпа айӑпланнӑ арҫынна тытса чарма май килнӗ.
Ҫӗнӗ Шупашкарти йӗрке хуралҫисем ҫын сумккине тытнӑ хӗрарӑма шыраҫҫӗ. Ӑна вӗсем ют пурлӑха вӑрланӑ тесе каласшӑн.
Пӑтӑрмахӗ Ҫӗнӗ Шупашкарти Винокуров урамӗнчи лавккара пулса иртнӗ. Пӗри, пуҫӗ тем пирки шухӑшланӑ ӗнтӗ хайхин е ҫынна ытла шаннӑ-ши, хай сумккине лавккара лартса хӑварнӑ. Никамсӑр-мӗнсӗр. Хуҫасӑр япалана магазина пынӑ хӗрарӑм асӑрханӑ та хӑйӗн тума васканӑ. 35-40 ҫулсенчискер ачапа пулнӑ. Ҫын япалине ярса илнӗскере видеокамера ӳкерсе илнӗ.
Йӗрке хуралҫисем халӗ ҫын сумккине тытнӑ хӗрарӑма шыраҫҫӗ. Унӑн сӑнӳкерчӗкне вӗсем Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствин сайтне вырнаҫтарнӑ. Хӗрарӑм симӗс куртка, шурӑ калпак тӑхӑннӑскер пулнӑ.
Ҫухалнӑ сумкӑри пурлӑха унӑн хуҫи 16 пине яхӑн тесе хакланӑ.
Ӗнер, раштавӑн 16-мӗшӗнче, Шупашкарти Мир проспектӗнче пӗр машина ачана ҫапса кайнӑ. Инкеке асӑрхакансем пӗлтернине шута илсе «За рулем» (чӑв. Руль умӗнче) автопорталта хыпарланӑ тӑрӑх, ача ҫул урлӑ светофороӑн симӗс ҫутипе каҫнӑ. Ун ҫине О005ОО21 номерлӗ «Тойота» пырса кӗнӗ.
«Антидилер» халӑх юхӑмӗ (ертӳҫи — Альберт Ильин) пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствинче руль умӗнчи ҫын ШӖМ ӗҫченӗ пулнине ҫирӗплетнӗ. Инкеке пакунлисем тишкереҫҫӗ тесе ҫырнӑ.
Ачана ҫапса хӑварнине хыпарланине «Контактра» халӑх ушкӑнӗнчи «За рулем» автопортал пабликӗнче пысӑк йышпа хӗрсех сӳтсе яваҫҫӗ. Ҫул урлӑ каҫнӑ чух пӑхмалла текенсем те пур, теприсем водителе ятлаҫҫӗ. Ачана пульницӑна илсе кайнӑ иккен. Анчах, пӗри ҫырнӑ тӑрӑх, ашшӗ-амӑшне укҫа-тенкӗ ҫеҫ кирлӗ, вӗсем ывӑлӗн сывлӑхӗ пирки шухӑшламаҫҫӗ, тухтӑрсем тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн ӑна киле илсе кайнӑ.
Шупашкарти туй халӑхӗ пакунлисене хӗненӗ. Ку пӑтӑрмах чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗнче сиксе тухнӑ.
«Инфореактор» сайтра пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Енӗн тӗп хулинчи кафесенчен пӗринче туй иртнӗ. Сӑра сакки сарлака, туй-ҫуй таврашӗнче ӗҫмесӗр пулманах-тӑр. Тахӑш самантра тем пайлайман-ҫке — харкашу сиксе тухнӑ. Сӑмах ҫине сӑмах — ҫапӑҫмах тытӑннӑ. Кафере ӗҫлекенсем хӗрсе кайнӑ туй халӑхне чарма пӑхнӑ, анчах май килменнине кура пакунлисене чӗннӗ.
Йӗрке хуралҫисем килсе ҫитсен те ҫапӑҫакансем чарӑнман. Унтан та ытларах — пакунлисене хӗнеме тытӑннӑ. Пысӑк ушкӑна ҫӗнеймессине ӑнланса лешсем хӑйсен ӗҫтешӗсене чӗнсе илнӗ.
Кафери харкашӑва халӗ йӗрке хуралҫисем тишкереҫҫӗ. Пуҫиле ӗҫ пуҫарассине ҫывӑх вӑхӑтра татса парӗҫ.
Чӑваш Енре пурӑнакансем халӑх юратакан участковӑя суйланӑ. Вӗсене гитарӑпа вылякан, пулла тата сунара ҫӳреме юратакан, футбол кӑмӑллакан пакунлӑ ҫын килӗшнӗ.
Чӑваш Енре пурӑнакансем «Народный участковый» (чӑв. Халӑх участковӑйӗ) пӗтӗм Раҫҫейри конкурса республикӑран хутшӑнакан ҫынна палӑртнӑ. Капла ӑмӑрту саккӑрмӗш хут иртет. Республикӑри он-лайн сасӑлава 28-ӑн хутшӑннӑ. Халӑха килӗштерекен участковӑя палӑртмалли конкурс ЧР Шалти ӗҫсен министерствин сайтӗнче юпа уйӑхӗн 7-16-мӗшӗсенче иртнӗ.
Унта полицин Шупашкарти 1-мӗш пайӗн участокри уполномоченнӑйӗ Леонид Сазонов ҫӗнтернӗ. Вӑл гитарӑпа выляса юрлама, пулла тата сунара ҫӳреме юратать, футбол кӑмӑллать.
Йӗрке хуралӗнче 13 ҫул ӗҫлекен, ҫав шутран 5 ҫулне участковӑйра тӑрӑшакан полици майорӗ Раҫҫейри ӑмӑртӑва хутшӑнӗ.
Чӑваш Енре ҫапӑҫакан-хирӗҫекен, усал ӗҫ тӑвакан хӗрарӑмсем йышланнӑ. Ҫак эрнере иртнӗ Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн сессийӗнче ЧР шалти ӗҫсен министрӗ Сергей Неяскин депутатсене хӑйсен ӗҫе-хӗлӗпе паллаштарнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.
Статистикӑна ӗненсен, иртнӗ ҫул тунӑ преступленисенчен 16,5 процентӗнче хӗрарӑмсем пуҫтахланнӑ.
Ҫын вӗлернӗ тӗслӗхсенчен 77,9 процентӗнче, йывӑр преступлени тунисенчен 83,0 процентӗнче айӑплисем (кунта хӗрарӑм е арҫын пулнинчен килмест) ӳсӗрри палӑрнӑ. Наркотикпа минресен тӑвакан усал ӗҫсен хисепӗ икӗ хут йышланнӑ. Ар ҫыхӑнӑвне ирӗксӗрлесе кӗме хӑтланакан этемсен хисепӗ те ӳснӗ. Ҫапах та шута илнӗ преступленисен пӗтӗмӗшле шучӗ 7,5 процент чакнӑ.
Сергей Неяскин министр преступленисенчен 95 процентенче уҫса панине пӗлтернӗ.
Канашра пурӑнакансем вышка лартнине хирӗҫлесе митинга тухнӑ. Карас ҫыхӑнӑвӗн вышки, канашсем шухӑшланӑ тӑрӑх, сывлӑха хавшатӗ. Ҫав вӑхӑтрах Роспотребнадзор специалисчӗсем карас ҫыхӑнӑвӗн вышки йӗркеллех, ҫынсен сывлӑхне сиен кӳмест тесе ӗнентернӗ.
Хула ҫыннисен митингӗ пирки вырӑнти телекурав пӗлтернӗ.
Ятарлӑ ирӗк ыйтмасӑрах урама пухӑннисен тӗлӗшпе пакунлисем административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ.
Пӗлтӗрхи ҫулла Муркаш районӗнчи юнкӑсем карас ҫыхӑнӑвӗн кампанийӗсенчен пӗри вышка лартсан сехӗрленсе ӳкнӗччӗ. Аса илтерер, вышкӑна вырнаҫтарма Матвей ятлӑ ҫын хӑйӗн ҫӗрӗ ҫинче вырнаҫтарма ирӗк панӑ. «Вӑл япӑх мар укҫа илсе пурӑнӗ, вышка епле витӗм кӳни вара паллӑ мар», — тесе ҫынсем пухӑва пуҫтарӑннӑччӗ.
Мордва Республикин тӗп хулинчи суд Чӑваш Енре ҫуралнӑ арҫын ӗҫне пӑхса тухать. 54 ҫулти усламҫӑ 22 ҫул каялла асӑннӑ хулари виҫӗ ҫынна персе пӑрахнӑ. Вӗсенчен иккӗшӗ вырӑнтах вилнӗ, тепри — пульницӑра. Тепӗр виҫӗ ҫын аманнӑ.
Пӑтӑрмахӗ ресторанта сиксе тухнӑ. Унта икӗ ушкӑн каннӑ. Шупашкарта ҫуралнӑ арҫын иртнӗ ӗмӗрӗн 90-мӗш ҫулӗсенче йӗркеленсе ушкӑнпа тӑвакан преступниксен йышӗнче пулнӑ-мӗн. Ресторанти тавлашу вара ӳсӗрле хӑй чӑнкине кӑтартас килнипе сиксе тухнӑ пулать.
Преступлени хыҫҫӑн арҫын пӗр хуларан теприне куҫса ҫӳренӗ, ют хушаматлӑ паспортпа ҫӳренӗ текен хыпар та пур.
Пӗтӗм тӗнчери шыраври арҫынна пӗлтӗр тытса чарнӑ. Унӑн килӗнче тӗрлӗ хӗҫ-пӑшал пулнӑран йӗрке хуралҫисем ҫавӑншӑн пынӑ пуль тесе вӑл шухӑшланӑ, лешсем Саранскран тесен 22 ҫул каяллахи усал ӗҫе йышӑннине пӗлтерсе ҫырнӑ.
-5.7 °C